Në këtë dokument të rrallë arkivor, përfshihen dy letra historike që hedhin dritë mbi përplasjet ideologjike dhe taktike brenda udhëheqjes së Partisë Komuniste Shqiptare në fillesat e saj. Letra e parë i përket Koço Tashkos, një nga figurat më të hershme të lëvizjes komuniste shqiptare, drejtuar Internacionales së Tretë Komuniste, ku ai shpreh shqetësime të thella mbi ndikimin dhe qasjen e Miladin Popoviçit. Letra e dytë është përgjigjja e Miladinit, e cila e pasqyron pozicionin e tij dhe akuzat kundër Tashkos.
Në letrën e tij, Koço Tashko:
- Raporton formimin e Partisë Komuniste të Shqipërisë, duke përshkruar përplasjet ideologjike që po zhvilloheshin ndërmjet fraksioneve të ndryshme.
- Kritikon ashpër qëndrimin dominues të Miladin Popoviçit në raport me shqiptarët, duke e akuzuar për sektarizëm, mungesë respekti ndaj nacionalistëve shqiptarë dhe për mosvlerësim të figurave me ndikim në terren si Myslim Peza, Bazi i Canës e të tjerë.
- Akuzon Popoviçin se po ushqente një linjë politike të papërputhshme me gjendjen objektive në Shqipëri, duke detyruar aksione të parakohshme dhe direktiva të rrezikshme, përfshirë përdorimin e gjuhës së dhunës ndaj elementëve shqiptarë që nuk ishin të lidhur me Partinë.
Tashko thekson:
- Nevojën për një lëvizje popullore të gjerë, që të mos izolohej vetëm në radhët e komunistëve të ngushtë.
- Qëndrimin e tij kritik ndaj trajtimit të çështjes së Kosovës, ku sipas tij Miladini dhe Kominterni po e injoronin dimensionin shqiptar të saj.
- Kritikën ndaj mënyrës sesi Miladini ruante shënime të rrezikshme, që ranë në dorë të policisë dhe u kthyen në armë propagandistike të regjimit të Mustafa Krujës.
Në përgjigje, Miladin Popoviçi:
- Reagon ndaj akuzave duke mbrojtur pozicionin e tij si drejtues politik.
- Akuzon Koço Tashkon për mungesë disipline, arrogancë dhe vetëvendosje, duke e lidhur atë edhe me gabime politike që sipas tij, rrezikonin autoritetin e Partisë.
- E mohon përgjegjësinë për vdekjen e Qemal Stafës, për të cilën Tashko kishte ngritur akuza të rënda.
- Justifikon veprimet e tij si rezultat i vështirësive të ilegalitetit, mungesës së konspiracionit dhe kushteve shëndetësore.
Këto letra janë një pasqyrë e qartë e krizës së brendshme të Partisë Komuniste në fazën embrionale të saj, ku shqiptarët nuk kishin kontroll të plotë mbi organizatën që drejtohej nga kuadro jugosllavë, me mbështetjen e Kominternit.
Referenca arkivore:
Fondi 14APL, Dosja 5
