Në vitin 1980, juristët shqiptarë Grigor Gjika dhe Beon Kosta hartuan një kumtesë me rëndësi doktrinare për drejtësinë e kohës: “Parimet kryesore të Legjislacionit Procedurial Penal”. Në të përcaktohej qartësisht se procesi penal nuk ishte thjesht një mjet juridik, por një instrument politik i diktaturës së proletariatit për të garantuar vijën e Partisë, zbatimin e luftës së klasave dhe eliminimin e çdo shfaqjeje të liberalizmit.
Parimet nuk ishin formale, por armë politike
Kumtesa nis me një tezë themelore:
“Parimet e legjislacionit procedural penal nuk janë formale juridike, por përmbajtje ideologjike, politike, që shërbejnë për drejtimin e luftës kundër kriminalitetit në kuptimin klasor.”
Në këtë kuptim, drejtësia nuk ishte neutrale, por një mjet i klasës në pushtet për të garantuar rendin socialist dhe për të mbrojtur shtetin nga degenerimi borgjezo-revizionist.
Tre parime themelore të përmendura në Kodin Penal të kohës:
- Lufta e klasave
- Vija e masave
- Ligjshmëria socialiste
🟥 1. Parimi i luftës së klasave: Drejtësia si vijim i luftës politike
Neni 4 i Kodit të Procedurës Penale përcaktonte:
“Legjislacioni procedural penal i përmbahet parimit të luftës klasore kundër veprës penale.”
Ky parim i shërbente:
- Mbrojtjes së Partisë dhe shtetit,
- Spastrimit të elementëve të huaj nga aparati shtetëror,
- Rritjes së ndërgjegjes klasore.
Autorët theksojnë:
“Drejtësia jonë ka karakter politik, është mjet në luftën kundër armiqve, për të parandaluar rivendosjen e kapitalizmit.”
🟩 2. Vija e masave: Pjesëmarrja aktive e popullit në drejtësi
Sipas kumtesës:
“Vetëm me pjesëmarrjen aktive të masave punonjëse realizohen me sukses funksionet e shtetit tonë socialist.”
Për këtë arsye, parashikohej:
- Marrja e mendimit të masave para hetimeve,
- Popullarizimi i proceseve gjyqësore, për të ngritur ndërgjegjen revolucionare,
- Roli i prokurorëve dhe gjyqtarëve popullorë, si zë i masave.
🟦 3. Ligjshmëria socialiste: Zbatimi i ligjit si detyrë ideologjike
“Ligjshmëria socialiste nuk ka asgjë të përbashkët me formalizmin juridik – ajo përfshin zbatimin korrekt të ligjit në përputhje me vijën politike të Partisë.”
Ky parim kërkonte që çdo organ gjyqësor:
- Të përmbushte detyrat politike,
- Të shmangte çdo tolerancë ndaj liberalizmit,
- Të organizonte procedurat në funksion të ideologjisë socialiste.
Kritika e teorisë “borgjeze” të drejtësisë
Autorët hodhën poshtë çdo koncept formal të drejtësisë perëndimore:
“Teoria borgjeze e drejtësisë predikon formën mbi përmbajtjen dhe synon të fshehë natyrën klasore të proceseve gjyqësore.”
“Dyluftimi, pavarësia e gjyqtarit dhe patundshmëria – të shpallura si parime të drejta në teorinë revizioniste – janë në thelb mjegullnajë që pengojnë kuptimin real të procesit penal.”
Drejtësia si vijë politike e Partisë
E gjithë kumtesa përmbyllet me një konkluzion që e lidh sistemin penal me frymën ideologjike të Partisë:
“Forma dhe përmbajtja e procedurës penale nuk burojnë nga një neutralitet juridik, por nga karakteri i shtetit tonë të diktaturës së proletariatit.”
Kumtesa “Parimet kryesore të Legjislacionit Procedurial Penal”, autorë: Grigor Gjika dhe Beon Kosta.
