Shkodër, 21 tetor 1979 – Një natë që filloi me humor dhe përfundoi me porosi të mëdha politike
Në mbrëmjen e 21 tetorit 1979, pas një vizite zyrtare në qytetin e Shkodrës, Enver Hoxha organizoi një darkë të ngrohtë në Shtëpinë e Pritjes. Nën një atmosferë intime por të mbushur me peshë politike, udhëheqësi komunist u shoqërua nga Ramiz Alia, figura të Byrosë Politike të rrethit dhe anëtarë të familjes së tij.
“Ju ftova sonte këtu si miq në familjen time që të bisedojmë e të kënaqemi së bashku, të flasim e të qeshim lirisht,” – tha Enveri në hyrje, duke vendosur tonin e një takimi jo vetëm formal, por edhe “familjar”. Por ajo që nisi si një mbrëmje për të qeshur, shumë shpejt u kthye në një seancë të pasur me rrëfime, qëndrime ideologjike, vlerësime kulturore dhe kritika indirekte.
🎻 “Jevgjit kanë sjellë muzikën” – një apologji e papritur për një pakicë
Tema e parë që Hoxha hapi ishte ajo e jevgjve në Shqipëri. Ai tregoi se e kishte studiuar historinë e tyre dhe theksoi kontributin që kishin sjellë në muzikën popullore:
“Jevgjit janë mjeshtër të këngës dhe virtuozë të veglave muzikore… Vetëm shqiptarët dhe grekët nuk i kanë persekutuar,” – tha Enveri, ndërsa rrëfente histori për përqafime në mëhallën e Pogradecit dhe reagimin entuziast të komunitetit rom ndaj tij.
Ramiz Alia shtoi me humor:
“Në Shkodër i thonë mag jype”, duke nënvizuar diversitetin gjuhësor.
🎭 Barcaletat, estrada dhe “gjoksi mos të bëhet gropëc”
Nuk munguan batutat për aktorët e njohur të kohës. Enveri përmendi Gëzim Krujën, Tano Banushin dhe një aktor flokëkuq nga estrada e Fierit:
“Ai ka një humor të brendshëm… nuk qesh për veten, por të tjerët i bën për të qeshur,” – tha Hoxha për Krujën.
Ndërkohë, për Tefta Tashkon në filmin “Koncert në vitin 1936” dhe për “Zonjën nga qyteti”, ai u shpreh:
“Janë filma që nuk mërzisin… kanë përmbajtje të shëndoshë ideore.”
Në fund të një tosti:
“Gëzuar! Vetëm gjoksin të mos e bëjmë gropëc!” – tha Enveri, mes të qeshurave, ndërsa Ramizi ia ktheu me të njëjtin stil:
“Ne nuk i biem me grusht gjoksit, por me gisht mund t’i biem.”
⚽ Tifozë, futboll e “Besa” e Kavajës
Edhe sporti nuk i shpëtoi vëmendjes së udhëheqësit.
“Unë jam me ‘Besën’ e Kavajës” – u shpreh Enveri, ndërsa tregonte për një tifoz në Shkodër, Isak Krajën, i cili puthte çdo njeri pranë sa herë që shënonte “Vllaznia”.
“Ka njerëz që ekzaltohen,” – shtoi ai, duke bërë ironi me tifozllëkun e tepruar.
🏚️ Pas tërmetit – propagandë e kujdes paternalist
Rrëfimet kaluan nga të qeshurat tek ndjeshmëria. Tërmeti i vitit 1979 kishte goditur rëndë Shkodrën, por Partia kishte vendosur të tregonte “fytyrën njerëzore”. Muho Asllani tregoi një histori prekëse:
“Shkuam te një traktorist, i cili kishte humbur djalin 8-vjeçar nën rrënoja… Ai na tha: ‘Baba im është arratisur’ – ‘E dimë’, i thamë, ‘por Partia nuk i flak njerëzit në rrugë.’”
Enveri ndërhyri:
“Ata nuk tradhtojnë, kurrë!” – duke treguar për dekorimin e Pal Mëlyshit, një ish-bajraktar, me titullin “Hero i Popullit”.
🏛️ Shkodra si model urban dhe “mani e betonit”
Kjo darkë u kthye në një forum për urbanistikën. Enveri kritikoi stilet arkitektonike të importuara:
“Nuk mund të mbetemi në modelet uniforme që na kanë dhënë kinezët… ndërtesat nuk bëhen për një vit, por për shumë vjet.”
Sipas tij, ruajtja e rrugës së vjetër dhe shtëpive karakteristike ishte detyrë. Për shtëpinë e Pashko Vasës dhe të Migjenit u shpreh:
“Këto janë thesare të Shkodrës. Kryetari i komitetit duhet të jetë drakonian për t’i ruajtur.”
🌍 Nga propaganda në anekdota diplomatike
Drejt fundit, Hoxha ndau disa anekdota nga marrëdhëniet ndërkombëtare, përfshirë ambasadorin francez që “kurseu para në Shqipëri” dhe për ryshfetet në KNER-in sovjetik.
Ramiz Alia rrëfeu një anekdotë:
“KNER-i mbështetet në ‘drejtësinë’ sovjetike, ‘ndershmërinë’ rumune dhe ‘trimërinë’ çeke… dhe i bashkon vetëm një gjuhë e përbashkët.” (të qeshura)
🤝 Përshëndetja e fundit – një darkë, një manifest
Në përfundim, Muho Asllani, në emër të të ftuarve, falënderoi mikpritësin, ndërsa Enveri u shpreh:
“Ju shpërblefsha në gëzime në shtëpitë tuaj.”
Një natë që kombinoi strategji ideologjike, folklor qytetar dhe një dozë të kujdesshme propagande personale, duke lënë një transkript që mbetet dëshmi unike e mënyrës së komunikimit të regjimit me bazën lokale – jo vetëm përmes urdhrave, por edhe përmes humorit, afërsisë dhe fjalës së lirë (në kufijtë e kontrolluar të një sistemi diktatorial).
