Në një nga rastet më të rralla dhe rrënqethëse të arkivës politike të viteve ’60, gjejmë një letër personale nga familja Shehu në Tepelenë, dërguar vetë Enver Hoxhës, pas vetëvrasjes tragjike të djalit të tyre, Qazim Shehu, dhe vajzës me të cilën ai ishte lidhur shpirtërisht, Xhevaire Sadiku.
Ngjarja ndodhi në vitin 1969, dhe nga dokumentet del se dy të rinjtë kishin rënë viktimë e intrigave, shpifjeve dhe paragjykimeve ideologjike, të cilat i çuan drejt një vendimi fatal. Përgjigjja e vetë Enver Hoxhës ndaj kësaj letre, ruajtur nga Haxhi Kroi në një shënim zyrtar, është një pasqyrë e pastër e mënyrës se si regjimi i asaj kohe përpunonte dhimbjen dhe e kthente në qëndresë ideologjike.
📜 Letra e familjes Shehu drejtuar Enver Hoxhës
Letra, me tone të thella ngushëllimi dhe lojaliteti, është dërguar më 10 nëntor 1969. Ajo nënshkruhet nga Safete Shehu, nëna e Qazimit, dhe bashkëshorti i saj. Ata i shkruajnë Enver Hoxhës:
“Shoku ynë i dashur Enver! Edhe pse me zemër të copëtuar nga dhimbja, ndjejmë detyrë të të shprehim mirënjohjen tonë të thellë për ngushëllimin e çmuar që na dhatë.”
Ata përshkruajnë si:
“Fjalët e tua u bënë për ne dritë në këtë terr të errët… ne e ndjemë se partia nuk e harroi birin tonë Qazimin, dhe përmes fjalëve tua, ai na foli për herë të fundit.”
Familja e përshkruan Qazimin dhe Xhevairen si dy të rinj të devotshëm për Partinë, që “e kishin çuar jetën e tyre në shërbim të idealit komunist”. Por, siç thuhet në letër:
“Dora e armikut qëndroi e fshehur dhe goditi pa mëshirë… me shpifje, me përgojime dhe me sulme të ulëta.”
Ata e pranojnë vendimin e fëmijëve si një sakrificë për të ruajtur pastërtinë morale dhe ideale:
“Nuk ishin të dobët, por të ndjeshëm ndaj së keqes që i rrethoi. Nuk ishin të pashpresë, por nuk duruan padrejtësinë.”
Letra mbyllet me premtimin:
“Ne, familja Shehu, nuk do ta ulim kokën para kësaj dhimbjeje. Do të qëndrojmë me krenari për Partinë e lavdishme.”
✍️ Përgjigjja e Enver Hoxhës (12 nëntor 1969)
Në një letër të gjatë dhe me tone personale, Enver Hoxha u përgjigjet me dorën e vet. Ai shkruan:
“Nuk kam fjalë të mjaftueshme për dhimbjen që ndjeva… Ata ranë si luftëtarë të heshtur, të pastrë, përballë një realiteti që nuk i meritonte.”
Më tej, ai pranon se tragjedia duhet të merret seriozisht:
“Vetëvrasja e tyre është një kambanë për të gjithë ne… se përballë intrigave dhe njerëzve me mendësi të mykura, edhe shpirtrat më të pastër mund të thyejnë.”
Ai i falënderon thellësisht për qëndrimin stoik dhe u jep garanci:
“Të dy ata, Qazimi dhe Xhevaireja, do të jetojnë në kujtesën tonë si shembuj të pastërtisë ideologjike. Nuk i tradhtuan idealet as në momentin më të vështirë.”
Hoxha shton:
“Të lutem Safete, nëse fëmijët e tu të tjerë ose familjarët kanë nevojë, drejtohu Komitetit Qendror. Partia nuk të lë vetëm.”
🧭 Reflektim historik
Ky është një nga dokumentet më të ndjera dhe më tragjike të arkivit politik shqiptar. Ai tregon si trajtohej dhimbja familjare përmes filtrit ideologjik, ku edhe një vetëvrasje për shkak të presionit social apo moral kthehej në akt “heroik”, ndërsa të dy viktimat shndërroheshin në simbole të pastërtisë politike dhe sakrificës për Partinë.
Mungon totalisht çdo përpjekje për të identifikuar shkaktarët realë të kësaj tragjedie; në vend të tyre, përmendet një “armiku i padukshëm” – një figurë standarde e gjuhës propagandistike të kohës.
