Një dokument i rrallë i vitit 1976, i nënshkruar nga zv.Prokurori i Përgjithshëm Sotir Samara, zbulon udhëzimet e brendshme që morën organet e Prokurorisë pas Kongresit të VII të Partisë së Punës së Shqipërisë. Në këtë tekst doktrinor, të titulluar thjesht “Udhëzim”, tregohet qartë se si aparati i drejtësisë penale ishte vendosur plotësisht në shërbim të vijës ideologjike të Partisë, me synim forcimin e luftës së klasave dhe kontrollin politik mbi çdo aspekt të jetës shoqërore dhe ekonomike.
Prokuroria si organ politik dhe klasor
Që në hyrje të udhëzimit, theksohet se:
“Prokuroria është organ klasor. Ajo është organ i diktaturës së proletariatit.”
Ky përcaktim e pozicionon prokurorinë jo si institucion të pavarur të ligjit, por si një instrument të Partisë për të ruajtur pushtetin. Në dokument përsëritet disa herë se çdo punonjës i Prokurorisë duhet të udhëhiqet nga mësimet e shokut Enver Hoxha dhe direktivat e KQ të PPSH.
Lidhja e drejtpërdrejtë me Partinë – “Të ndjekim Partinë hap pas hapi”
Në çdo seksion të udhëzimit përmendet nevoja që prokurorët të bashkëpunojnë ngushtë me organizatat bazë të Partisë. Veçanërisht theksohet:
“Të ndjekim nga afër Partinë në zbatimin e vendimeve të saj.”
Kjo do të thotë se çdo hetim, ndjekje penale, ose veprim kontrolli duhet të ndodhë në linjë me orientimin politik të momentit, dhe jo sipas një pavarësie ligjore apo institucionale.
Përparësi hetimeve në sektorët strategjikë të ekonomisë
Dokumenti urdhëron organet e Prokurorisë që të përqendrojnë punën e tyre hetimore në:
- Kompleksin naftë-gaz
- Industrinë mekanike, elektrike e kimike
- Uzinat e armëve
- Ndërmarrjet bujqësore dhe të përpunimit ushqimor
Qëllimi është të “zbulohen dhe ndëshkohen” ata që pengojnë përparimin socialist përmes “neglizhencës, sabotimit ose qëndrimeve të huaja ideologjike”.
Zgjerimi i luftës së klasave dhe ndëshkimi i elementit të deklasuar
Udhëzimi përforcon idenë se lufta kundër “elementëve armiqësorë”, të quajtur kulakë, të përkulur, dekadentë, duhet të jetë gjithnjë aktive. Prokurorët duhet të identifikojnë “shfaqjet e oportunizmit dhe revizionizmit” dhe të reagojnë me ndjekje penale për:
- Propagandë kundër pushtetit
- Sjellje të padenja me moralin socialist
- Demtim ekonomik të pasurisë socialiste
Përfshirja e popullit në drejtësi – gjykimi popullor si spektakël edukativ
Në mënyrë eksplicite kërkohet që:
“Dënimi të jetë sa ndëshkues aq edhe edukues për masat.”
Për këtë arsye, udhëzimi kërkon që të shtohen gjyqet publike në ambiente të hapura, në prani të kolektivit të punës, me synim që “populli të marrë pjesë në drejtësinë socialiste”. Kjo strategji synon propagandën dhe frikësimin publik si mjet i ligjshëm.
Riedukimi i të dënuarve – qëndrim klasor edhe pas dënimit
Sipas udhëzimit, Prokuroria duhet të kontrollojë edhe procesin e vuajtjes së dënimit, për të parë nëse “reaksionarët” po riedukohen apo jo. Kërkohet që për elementët “armiqësorë” të mos ketë asnjë lëshim apo humanizëm, nëse nuk vërtetohet bindja e tyre ndaj vijës së Partisë.
“Të mos ngatërrohet humanizmi proletar me sentimentalizmin borgjez.”
Përfundim: Ky udhëzim zbulon përmasat e ndërhyrjes politike në sistemin e drejtësisë shqiptare në kulmin e diktaturës. Organi i Prokurorisë del qartazi si një instrument represiv i Partisë dhe jo si garant i ligjit. Lufta e klasave, ndëshkimi ideologjik, gjykimi i hapur dhe përfshirja e Partisë në çdo hallkë të procesit penal janë thelbi i këtij dokumenti.
Një dëshmi e fuqishme e përdorimit të ligjit për qëllime politike në Shqipërinë socialiste të viteve ’70.
