Një dokument i brendshëm i Byrosë Politike zbulon tensionet dhe debatet ideologjike në hartimin e Kushtetutës së vitit 1976, ku Mehmet Shehu kundërshton me forcë “zbutjen” e gjuhës politike për parimet themelore të regjimit.
📜 Letra që nuk u lexua në publik
Më 9 shkurt 1976, Mehmet Shehu i dërgon një letër shokut Enver Hoxha dhe një kopje zyrtare shokut Hekuran Isai, ku shpreh pakënaqësinë e tij me formulimin e nenit 11 të projekt-Kushtetutës që po diskutohej në popull.
“Në asnjë nen të projekt-Kushtetutës nuk përmendet shprehimisht parimi i centralizmit demokratik… Termi lihet të nënkuptohet, por nuk thuhet qartë. Kjo është një mangësi parimore që duhet ndrequr medoemos.”
🧠 Foto Çami, filozofi i “rrumbullakosur”?
Në letrën e tij, Mehmet Shehu akuzon drejtpërdrejt Foto Çamin se po fshihet pas formulimeve të mjegullta dhe se po ndikon për të zbutur përmbajtjen revolucionare të Kushtetutës.
“Fotua është vërtet filozof, por ka parime që s’i ka të qarta ose s’do t’i pranojë… I pranon vetëm kur i imponohen.”
Ai lidh këtë me qëndrimin e mëparshëm të Foto Çamit në Plenumin e Katërt, ku sipas tij ai e konsideronte konservatorizmin si rrezikun kryesor, gjë që sipas Mehmetit nënkuptonte në mënyrë të tërthortë: “Rroftë liberalizmi!”
🛑 Debati për Diktaturën e Proletariatit
Në një nga pjesët më të forta të letrës, Mehmet Shehu kritikon përpjekjet për të shmangur termin “Diktatura e Proletariatit” dhe për ta zëvendësuar me fraza të buta si:
“Republika Popullore Socialiste e Shqipërisë është shtet i punëtorëve dhe fshatarëve kooperativistë…” – që sipas tij është e marrë nga Kushtetuta sovjetike.
Ai thekson se kjo formulë ishte e papranueshme dhe se Byroja Politike e hodhi poshtë në vitin 1973:
“Nuk duhet ta fshehim ose ta interpretojmë Diktaturën e Proletariatit, por ta shpallim botërisht dhe qartë.”
✍️ Propozimi i tij për ndryshimin e nenit 11
Mehmet Shehu jep një version të riformuluar të nenit 11, duke shtuar:
“Organizimi dhe veprimtaria shtetërore, jeta politike dhe ekonomike në RPSH bazohen në parimin e centralizmit demokratik dhe zhvillohen sipas tij…”
Ai argumenton se parimi i centralizmit demokratik duhet të shpallet hapur dhe konkretisht, dhe të mos lihet në nënkuptime, sepse:
“Kemi të bëjmë me Kushtetutën – ligjin themelor të shtetit tonë socialist.”
🧱 Një tjetër konflikt mes vijës së ashpër dhe asaj ideologjikisht “liberale”
Kjo letër hedh dritë mbi përplasjet e brendshme në Partinë e Punës dhe frikën nga devijimi ideologjik, në një periudhë ku Shqipëria ishte ndër vendet më të izoluara dhe më ortodokse në aplikimin e socializmit.
Ndërsa figura si Foto Çami kërkonin të përdornin një gjuhë më të “butë” ose më teknike, Mehmet Shehu insistonte për terminologjinë klasike marksiste-leniniste dhe përdorimin e drejtpërdrejtë të termave si “Diktatura e Proletariatit” dhe “Centralizmi Demokratik”.
