Një artikull i botuar në mars 1919, në një gazetë franceze, nxjerr në pah vendimet që po gatiteshin në Konferencën e Paqes në Paris. Përtej ndëshkimeve për Gjermaninë, në tekst shfaqen qartë edhe tensionet ballkanike: çështja e Greqisë, e Shqipërisë së Jugut dhe e qytetit të Gjirokastrës.
⚓ Kushtet detare për Gjermaninë – një flotë nën mbikëqyrje
Në artikull thuhet se:
“Comme on l’a déjà annoncé, certaines questions se rapportant aux conditions navales à imposer à l’Allemagne… sont toujours en suspens.”
(Që do të thotë: “Ashtu siç është paralajmëruar më parë, disa çështje që lidhen me kushtet detare që do t’i vendosen Gjermanisë… janë ende pezull.”)
Përveç ndalimit të plotë të nëndetëseve dhe anijeve të luftës, Aleatët diskutonin kufizime shumë të rrepta:
“Les limites du tonnage de ces navires de remplacement ne devraient pas dépasser 200 tonnes pour les torpilleurs et 10.000 tonnes pour les navires cuirassés…”
Anijet do të kishin jetëgjatësi të kufizuar:
- 30 vjet për anijet e blinduara,
- 15 vjet për torpedorët e shpejtë.
Qëllimi i këtij kufizimi ishte që Gjermania të mos mund të rindërtonte një flotë ushtarake dominuese, duke ruajtur një ekuilibër detar nën mbikëqyrje ndërkombëtare.
🇬🇷 Kërkesat greke dhe pazari për Ballkanin
Pjesa e dytë e artikullit i kushtohet Greqisë, e cila kërkonte të zgjeronte territoret e saj në të gjitha drejtimet: detin e Zi, Azinë e Vogël, ishujt Dodekanez dhe… jugun e Shqipërisë.
“La commission des affaires de Grèce… n’est pas entièrement d’accord au sujet de l’accès de la Grèce à la mer Noire…”
Ndërsa për Azinë e Vogël, Britania mbështeste dhënien e një pjese të bregdetit grek:
“L’Angleterre se montre favorable à la cession à la Grèce d’une partie de la côte de l’Asie Mineure…”
🧭 Gjirokastra – qendra e dilemës për kufirin shqiptaro-grek
Në tekst përmendet Gjirokastra (Goritza) si objekt diskutimi mes Greqisë dhe Shqipërisë. Vendimi nuk ishte i qartë, dhe kjo zonë përmendet si një “pikë strategjike”:
“Il s’agit, en effet, de savoir si cette ville importante… devra être attribuée à l’Albanie ou la Grèce.”
Për më tepër, komisioni i Konferencës e kishte të vështirë të vendoste për shkak të përbërjes etnike të zonës:
“Les délibérations de la commission ont été rendues plus difficiles par le fait que la nationalité des gens de cette partie de la région… est très incertaine…”
Në përfundim, gazeta theksonte problemin e paqartësisë etnike në Ballkan, që vështirësonte çdo vendimmarrje:
“On ne peut pas se fier aux recensements des Balkans et de l’Asie Mineure…”
📌 Një dëshmi e rrallë e rrezikut për Shqipërinë e Jugut në vitin 1919
Ky tekst i vitit 1919 është provë e gjallë se në Konferencën e Paqes në Paris, fati i Shqipërisë së Jugut ishte në pikëpyetje. Vendime që merreshin për Dodekanezin, për Azinë e Vogël apo për Detin e Zi, ndërthurreshin me pazaret për Gjirokastrën, linjën Enos–Midia, dhe aksesin e Greqisë në territore të reja.
Një qytet si Gjirokastra, i përshkruar në artikull si një “ville importante” (qytet i rëndësishëm), shihej nga disa si çelësi i kontrollit për rrugën strategjike që përshkonte Shqipërinë nga lindja në perëndim.
