Në marsin e vitit 1991, ndërsa Shqipëria përjetonte tërmetin më të madh politik që nga themelimi i regjimit komunist, në zyrat e Komitetit të Partisë së Punës për rrethin Shkodër u hartua një dokument i rrallë: një relacion që përshkruan me fjalë të qarta dhe pa kamuflime gjendjen katastrofike të organizatës së Partisë në fshat dhe qytet. Ishte hera e parë që PPSH, me gojën e vet, pranonte se pushteti i saj po shuhej.
📍 Një qytet që nuk iu bind më as Partisë
Raporti, që mban datën fillestare të marsit 1991, flet për një krizë të gjithanshme besimi, strukture dhe autoriteti. Disa nga pohimet janë befasuese, veçanërisht për një organizatë që për dekada kishte ndërtuar vetë mitin e pathyeshmërisë:
“Në fshatrat e Dajçit dhe të Postribës, fshatarët nuk pranojnë më asnjë komandë nga brigadat. Ata kanë hyrë vetë në tokat e kooperativës dhe po i punojnë sipas vullnetit të tyre.”
Kjo është fundosja de facto e kolektivizimit, pikërisht në një nga bastionet ideologjike të Partisë.
🧍♂️ Anëtarë pa kuotë, pa mbledhje, pa bindje
Në qytet, situata ishte edhe më e rëndë. Në rrugët e Shkodrës, që nga janari i vitit 1991, njerëzit nuk i fshihnin më opinionet politike. PPSH nuk i frikësonte më askënd.
“Në organizatat e lagjeve, numri i pjesëmarrësve në mbledhje është më pak se gjysma e anëtarëve. Sekretarët e organizatave nuk i shkojnë dot më derës askujt, sepse as nuk u hapet dera.”
Raporti përmend qartë:
- Shumë anëtarë kanë hequr dorë nga pagesa e kuotës mujore;
- Ka organizata që nuk zhvillojnë mbledhje që prej dhjetorit 1990;
- Numri i largimeve vullnetare nga PPSH është në rritje;
- Në zona të caktuara, si Rrenc, Velipojë e Dobraç, nuk ekziston më asnjë strukturë aktive.
🛠️ “Po shesin veglat e punës, ose i marrin në shtëpi”
Raporti ndalet veçanërisht në sektorin e industrisë dhe ndërtimit. Në Uzinën Mekanike:
“Punonjësit kanë filluar të marrin vegla në shtëpi. Pretendojnë se janë të tyret ose thonë se do t’i ruajnë, por në fakt po i shesin.”
Në Kombinatin e Ndërtimit thuhet:
“Disiplina është zhdukur. Askush nuk respekton hierarkinë. Askush nuk flet për vijën e Partisë. Mbledhjet janë tallëse, me nota ironie dhe rebelimi.”
🧠 Kur Byroja Politike s’di ç’të bëjë më: diskutimet e marsit 1991
Dokumenti përfshin procesverbalin e një mbledhjeje të Byrosë Politike të PPSH, më datë 6 mars 1991, vetëm pak ditë para shpërbërjes së strukturave të saj. Të pranishëm: Ramiz Alia, Adil Çarçani, Hekuran Isai, Pali Miska, Llambi Gegprifti, Besnik Bekteshi, Spiro Dede, Xhelil Gjoni, Vangjel Çërava etj.
🗣️ Ramiz Alia: “S’jemi më në gjendje të udhëheqim”
Ramiz Alia e pranon drejtpërdrejt:
“Në këtë gjendje që jemi, me strukturat që kemi, nuk jemi më në gjendje të udhëheqim. Ne kemi mbetur pas realitetit. Nuk e kemi kuptuar drejt shpejtësinë e ndryshimit.”
🔥 Xhelil Gjoni: “Na e kanë marrë njerëzit për inat”
I ashpër dhe emocional, Xhelil Gjoni shpërthen:
“Na kanë urryer. Nuk jemi më të besuar. Në çdo mbledhje të Partisë, njerëzit kërkojnë të mos përmendet fjala ‘udhëheqje’! Ne i kemi dalë vetë kundër vlerave të popullit.”
Ai përmend dhe emra konkretë që “po sabotojnë organizatat nga brenda”, por pranon se nuk ka as mjetet e as klimën për të ndërhyrë.
📉 Adil Çarçani: “Nuk më binden as më poshtë, as më lart”
Kryeministri i vendit, Adil Çarçani, pranon se aparati shtetëror është paralizuar:
“Ministritë nuk funksionojnë si më parë. Nuk më kthejnë përgjigje. Në rrethe nuk veprohet më sipas vendimeve. Dikasterët presin. Po ecim me inercinë e zakonit.”
🗨️ Hekuran Isai: “Strukturat e Sigurimit nuk na japin më garanci”
Madje edhe ministri i Brendshëm, përgjegjës për kontrollin më të ashpër të brendshëm, e pranon:
“Marrim njoftime, por nuk kemi më vullnet për ndërhyrje. Nuk kemi më mbështetje. S’ka më askush frikë. Në shumë qytete, njerëzit i shajnë oficerët dhe s’u ndodh asgjë.”
🧾 Një dokument që e varros PPSH-në me duart e veta
Në fund të relacionit, është një përpjekje dëshpëruese për të gjetur shpresë, por nuk përmban asnjë plan veprimi. Thjesht, thuhet:
“Të merren masa për riorganizimin dhe analizën e thelluar të situatës në çdo bazë. Të nxirren përgjegjësitë. Të hapemi drejt masave.”
Por koha kishte kaluar.
🧨 Pse ky dokument është i rrallë?
Ky relacion nuk është një analizë e një gazetari apo një dëshmi pas viteve ‘90. Ky është një dokument i brendshëm zyrtar, me firma, me daktilografim të redaksisë së Komitetit Qendror, me emra të përmendur e data zyrtare – dëshmia më e pastër që PPSH e kuptoi fundin e vet para se ta shpallte.
