Në kulmin e Luftës së Dytë Botërore, në një moment kritik për fatin e kombit shqiptar, u formësua dhe forcoi ndikimin e tij Fronti Nacional-Çlirimtar. Dokumenti i rrallë që sjellim këtu është një pjesë nga një botim zyrtar i Frontit, ku përvijohen jo vetëm qëllimet dhe struktura organizative të kësaj lëvizjeje, por edhe thirrjet politike, emrat e udhëheqësve kryesorë dhe projektimi i Shqipërisë së pasçlirimit.
Nga Peza në pushtet: Si u ngrit Fronti si forcë e vetme politike
Pas 7 prillit 1939, kur Italia fashiste pushtoi Shqipërinë, populli shqiptar u përball me një regjimi antikombëtar e të shtypur. Dokumenti thekson se vetëm në shtator të vitit 1942, me iniciativën e Partisë Komuniste Shqiptare dhe Konferencën e Pezës, u hodhën themelet e Frontit Nacional-Çlirimtar si një organizatë e vetme politike për mobilizimin kombëtar. Kjo organizatë u bë qendra e drejtimit të luftës dhe e të gjitha energjive patriotike:
“Vetëm atëherë u-krijua një qendër politike për luftën tonë, vetëm atëherë lufta jonë mori një drejtim politik të caktuar, një udhë të drejtë.”
Thirrjet politike dhe fryma e bashkimit kombëtar
Botimi thekson rëndësinë jetike të bashkimit të të gjitha shtresave dhe besimeve përballë pushtuesit. Me një ton emocional dhe programatik, Fronti bëri thirrje:
“Fronti ynë që bashkoi shumicën e popullit shqiptar në luftën e shenjtë nacional-çlirimtare… do të jetë nesër blloku i madh i pandarë që do të frymëzojë, do të organizojë dhe do të drejtojë politikërisht Shqipërinë e Re.”
Në fund të fjalës politike, jehonë merrte një seri brohoritjesh të fuqishme si simbol i legjitimitetit popullor:
- “Rroftë Shqipëria e lirë dhe Demokratike!”
- “Rroftë Qeveria jonë Demokratike dhe Kryetari i saj Gjeneral-Kolonel ENVER HOXHA!”
- “Rroftë Ushtria jonë heroike Nacional-Çlirimtare!”
Fronti si “bllok i pathyer” politik dhe vizioni për Shqipërinë e pasluftës
Dokumenti e paraqet Frontin si një bllok të pathyeshëm politik, i cili do të drejtonte jo vetëm luftën, por edhe ndërtimin e Shqipërisë së re. Me një gjuhë që përzien idealizëm, propagandë dhe retorikë revolucionare, thuhet:
“Fronti Nacional-Çlirimtar është bërë një bllok social në kuptimin e vërtetë të fjalës… një bllok i madh e i pathyer i aspiratave politike të vendit tonë.”
Në këtë mënyrë, Fronti del si struktura qendrore që do të udhëhiqte popullin në ndërtimin e shtetit të ri demokratik, mbi “gërmadhat e Shqipërisë së vjetër”.
Kush ishte në drejtim: Emrat e figurave historike që udhëhoqën lëvizjen
Dokumenti përmend një listë të gjatë figurash politike, ushtarake dhe shoqërore që përbënin drejtimin e Frontit Nacional-Çlirimtar dhe të qeverisë së ardhshme demokratike. Disa prej emrave më të rëndësishëm përfshijnë:
- Gjeneral-Kolonel Enver Hoxha, Kryeministër dhe Komandant i Përgjithshëm
- Dr. Omer Nishani, President i Këshillit
- Koçi Xoxe, nënkryetar i Këshillit
- Sejfulla Malëshova, ministër i Jashtëm
- Nako Spiru, Sekretar i Rinisë
- Olga Plumbi, Liri Gega, Nexhmije Xhuglini, përfaqësuese të grave antifashiste
- Pandi Kristo, Refat Spahiu, Naxhije Dume, Myslim Peza, Sali Myrtoja, Riza Kisha, Medar Shtylla, Haxhi Lleshi, Nesti Kerenxhi, etj.
Ky grup ishte themeli i qeverisë që do të udhëhiqte vendin pas Çlirimit, duke e përshkruar veten si përfaqësues të të gjithë shtresave.
Përfundim: Ky dokument nuk është thjesht një pjesë propagande e epokës — është një dëshmi historike që tregon me fakte e me emra se si u struktura politika e luftës, si u bashkuan idealet e ndryshme dhe si Fronti Nacional-Çlirimtar e konsideronte veten si zë i vetëm legjitim i popullit në rrugën drejt Shqipërisë së re.
Një Shqipëri ku, siç përmbyllet teksti, “do të organizohej dhe do të lartësohej edukata politike e popullit.”
